Το 1964 αρχίζει η μελέτη των Πιέρ Μπουρντιέ και Ζαν-Κλωντ Πασερόν για την ερμηνεία της εκπαιδευτικής ανισότητας με τη θεωρία του Μορφωτικού κεφαλαίου, θεωρία η οποία προσπαθεί να αποκαλύψει τους αόρατους κυρίως κοινωνικούς μηχανισμούς της σχολικής ανισότητας.
Στο βιβλίο τους «Οι Κληρονόμοι» αναφέρονται τα αίτια της ανισότητας τα οποία δεν είναι μόνον τα οικονομικά και κοινωνικά προνόμια που κληρονομεί κάποιος. Υπάρχει και το μορφωτικό κεφάλαιο, στάσεις και συμπεριφορές απέναντι στο σχολείο και την παιδεία, γνωστικά και ιδεολογικά στοιχεία. Οι στάσεις διαφέρουν πολύ από τη μια κοινωνική τάξη στην άλλη. Οι πανεπιστημιακές σπουδές μπορεί να είναι αυτονόητο για μια κοινωνική τάξη, αλλά μόχθος και καταναγκασμός για μια άλλη. Οι συμπεριφορές καθορίζονται επίσης από την κοινωνική θέση της οικογένειας. Η μακρόχρονη και αβίαστη εξοικείωση με ιδέες, τέχνη, κουλτούρα, μέσα από διαδικασίες κοινωνικοποίησης, εμφανίζει κάποια άτομα με αυξημένα φυσικά χαρίσματα, εκλεκτά.
Οι παραπάνω στάσεις και συμπεριφορές που έχουν άμεση κοινωνική προέλευση, παίζουν τεράστιο ρόλο και διαιωνίζουν το μύθο των «φυσικών χαρισμάτων». Η άνεση στη μάθηση - αποτέλεσμα της ελεύθερης παιδείας ενός προνομιούχου περιβάλλοντος - αντιμετωπίζεται σαν ευφυΐα, χάρισμα, σαν το άτομο που γεννήθηκε με τη σφραγίδα του εκλεκτού. Ετσι το σχολείο μεταφράζει το κοινωνικό κεκτημένο σε φυσικό προσόν και μεταβιβάζει τα προνόμια της αριστείας στους ήδη προνομιούχους.
Στο δεύτερο έργο των Πιέρ Μπουρντιέ και Ζαν -Κλωντ Πασερόν με τίτλο «Η Αναπαραγωγή, με πορίσματα από έρευνες στο εκπαιδευτικό σύστημα της Γαλλίας, προτείνεται η έννοια συμβολική βία. Συμβολική βία είναι η βία της εξουσίας για τη διατήρηση και την αναπαραγωγή της, είναι η αυθαίρετη επιβολή αντιλήψεων μέσα από θεσμούς, σαν επίσημες θέσεις.
Είναι γεγονός ότι τα άτομα φτάνουν στο σχολείο με διαφορετικές μορφωτικές αποσκευές. Το παιδί της ανώτερης κοινωνικής τάξης είναι εξοικειωμένο με τη γλώσσα του σχολείου, το βιβλίο, τη γνώση και προσαρμόζεται εύκολα στις απαιτήσεις του. Η αυθόρμητη συμπεριφορά, είναι προϊόν συγκεκριμένης κοινωνικής μάθησης η οποία όμως δεν διακρίνεται εύκολα. Η απόσταση που χωρίζει το παιδί της κατώτερης κοινωνικής τάξης από το σχολικό περιβάλλον και το μορφωτικό αγαθό, είναι μεγάλη. Φυσικά γνωρίζει να μιλάει και να εκφράζεται, αλλά δεν έχει μάθει ποιος είναι ο κατάλληλος τρόπος, ο συμβολικός κώδικας του σχολείου.
Η Αννα Φραγκουδάκη στο βιβλίο της «ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ» αναφέρει: «Η ανισότητα των επιδόσεων αίρεται με την κατάλληλη εκπαίδευση, με την κατάλληλη διαπαιδαγώγηση. Βασικό πρόβλημα είναι η γνωστική ικανότητα (μορφωτικό μειονέκτημα), αλλά και η αδιαφορία για τη σχολική εργασία. Οχι η ανικανότητα, αλλά η απουσία κινήτρων για την επιτυχία. Ετσι, πρέπει να μεταδοθούν άμεσα κίνητρα επιτυχίας, προθέσεις άμιλλας και φιλοδοξίες κοινωνικής επιτυχίας». (Φραγκουδάκη, Α., 1982)
«Τα άτομα ξεφεύγουν από τον αναπαραγωγικό μηχανισμό, κάποια άτομα ξεφεύγουν. Ενώ η ποσοστιαία παρουσία των παιδιών των εργατών και των αγροτών στην εκπαίδευση μάς δείχνει ότι οι κοινωνικές τάξεις δεν ξεφεύγουν εφόσον η ταξική διαίρεση αναπαράγεται στη σχολική επιλογή».
* Η Μαρίζα Πλιάκα είναι εκπαιδευτικός - Διευθύντρια στο 2ο Δημοτικό Σχολείο Κάτω Αχαΐας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου